Hàng năm, hàng chục nghìn thực tập sinh Việt Nam sang Nhật Bản làm việc trong các ngành sản xuất, chế biến thực phẩm, cơ khí, nông nghiệp. Bên cạnh kỹ năng nghề, khả năng giao tiếp tiếng Nhật đóng vai trò then chốt giúp họ hòa nhập nhanh, làm việc hiệu quả và tránh những rủi ro đáng tiếc. Môi trường sống và làm việc của thực tập sinh thường xoay quanh ba không gian chính: xưởng sản xuất, ký túc xá và siêu thị. Mỗi nơi lại có những tình huống giao tiếp đặc thù, đòi hỏi vốn từ vựng và mẫu câu phù hợp.

Bài viết này sẽ phân tích chi tiết ba bối cảnh đó, kèm theo nhiều mẫu câu thực tế để người học dễ áp dụng ngay trong đời sống hàng ngày.

1. Giao tiếp trong xưởng – Ngắn gọn, chính xác, rõ ràng

Tại xưởng, tốc độ làm việc và yêu cầu chính xác rất cao. Ngôn ngữ giao tiếp ở đây thiên về mệnh lệnh, hướng dẫn, báo cáo hoặc hỏi ý kiến. Hầu hết câu nói cần ngắn gọn, dễ nghe và không gây hiểu nhầm. Một số nhóm tình huống phổ biến gồm:

Nhận và thực hiện chỉ thị

Người quản lý hoặc senpai (đàn anh) thường giao nhiệm vụ trực tiếp.

• 今日、このラインで作業してください。
  (きょう、このラインでさぎょうしてください) – Hôm nay, hãy làm việc ở dây chuyền này.

• この箱を三階まで運んでください。
  (このはこをさんがいまで はこんでください) – Hãy mang thùng này lên tầng 3.

• 次はこの部品を取り付けます。
  (つぎは このぶひんを とりつけます) – Tiếp theo sẽ lắp bộ phận này.

Báo cáo và hỏi lại khi chưa hiểu

Trong môi trường sản xuất, không hiểu nhưng vẫn làm có thể dẫn đến lỗi hoặc nguy hiểm.

• すみません、もう一度説明してもらえますか。
  Xin lỗi, anh/chị có thể giải thích lại một lần nữa được không?

• この部品はどちらに置きますか。
  Bộ phận này để ở đâu ạ?

• 作業が終わりました。次は何をしますか。
  Em đã hoàn thành công việc. Tiếp theo làm gì ạ?

Báo cáo sự cố

Khi gặp sự cố về máy móc, nguyên liệu hoặc an toàn lao động, cần báo ngay.

• 機械が動きません。
  Máy không hoạt động.

• 材料が足りません。
  Nguyên liệu không đủ.

• ここに危ないところがあります。
  Ở đây có chỗ nguy hiểm.

Người mới thường gặp khó khăn khi nghe mệnh lệnh nhanh. Do đó, luyện nghe những mẫu câu mệnh lệnh và tập phản xạ trả lời ngắn như「はい、わかりました」(Vâng, em hiểu rồi) hoặc「少し待ってください」(Xin đợi một chút) sẽ giúp công việc trôi chảy hơn.

2. Giao tiếp trong ký túc xá – Lịch sự, thân thiện và tôn trọng không gian chung

Ký túc xá là nơi thực tập sinh sinh hoạt sau giờ làm. Ở đây, bạn sẽ tiếp xúc với đồng nghiệp, bạn cùng phòng, quản lý ký túc xá và đôi khi cả hàng xóm người Nhật. Ngôn ngữ giao tiếp tại ký túc xá đòi hỏi sự lịch sự, nhưng vẫn thân thiện để duy trì mối quan hệ tốt.

Chào hỏi và trao đổi hằng ngày

Người Nhật coi trọng việc chào hỏi đúng thời điểm.

• おはようございます。
  Chào buổi sáng.

• こんばんは。
  Chào buổi tối.

• 今日もお疲れさまでした。
  Hôm nay vất vả rồi nhé.

Trao đổi về sinh hoạt chung

• シャワーは何時から使えますか。
  Mấy giờ có thể dùng phòng tắm?

• ゴミはどこに捨てますか。
  Rác bỏ ở đâu vậy?

• 明日、掃除当番ですよね。
  Ngày mai bạn trực dọn vệ sinh phải không?

Giải quyết tình huống tế nhị

Sống chung dễ xảy ra mâu thuẫn nhỏ, cần cách nói khéo léo.

• すみません、少し静かにしてもらえますか。
  Xin lỗi, bạn có thể nhỏ tiếng lại một chút được không?

• これ、私のですので使わないでください。
  Đây là đồ của tôi nên vui lòng đừng dùng nhé.

• 今、忙しいので後でいいですか。
  Giờ tôi bận, để sau được không?

Khi có vấn đề cần báo với quản lý ký túc xá, hãy dùng câu lịch sự:

• 部屋の電気がつきません。見てもらえますか。
  Đèn phòng không sáng, anh/chị có thể xem giúp không?

• 水道から水が漏れています。
  Nước bị rò rỉ từ vòi.

3. Giao tiếp tại siêu thị – Mua sắm và hỏi thông tin sản phẩm

Siêu thị là nơi thực tập sinh thường xuyên đến mua thực phẩm, đồ dùng sinh hoạt. Ngoài việc hiểu bảng giá và nhãn sản phẩm, biết cách hỏi và trả lời trong tình huống mua sắm sẽ giúp tiết kiệm thời gian và tiền bạc.

Hỏi vị trí sản phẩm

• すみません、この商品はどこにありますか。
  Xin lỗi, sản phẩm này ở đâu ạ?

• パン売り場はどちらですか。
  Khu bán bánh mì ở đâu vậy?

• 牛乳はありますか。
  Có sữa không ạ?

Hỏi giá và khuyến mãi

• これはいくらですか。
  Cái này bao nhiêu tiền?

• 今日、この商品は安いですか。
  Hôm nay sản phẩm này có giảm giá không?

• セールはいつまでですか。
  Khuyến mãi đến khi nào?

Tình huống tại quầy thu ngân

• 袋は要りますか。
  (Bạn có cần túi không?) – Câu thường nghe từ nhân viên thu ngân.
  Có thể trả lời: はい、お願いします (Vâng, làm ơn) hoặc いいえ、けっこうです (Không, cảm ơn).

• ポイントカードはお持ちですか。
  (Bạn có thẻ tích điểm không?) – Nếu có: はい、あります; nếu không: いいえ、ありません.

• レシートをください。
  Xin cho tôi hóa đơn.

Ngoài ra, người mới sang Nhật nên làm quen với cách đọc đơn vị và giá tiền, ví dụ: 「百円」(ひゃくえん – 100 yên), 「千五百円」(せんごひゃくえん – 1500 yên).

4. Kỹ năng chung khi giao tiếp ở cả ba môi trường

Dù ở xưởng, ký túc xá hay siêu thị, thực tập sinh đều cần nhớ những nguyên tắc giao tiếp cơ bản của người Nhật:

Luôn chào hỏi trước và sau

Người Nhật coi trọng câu chào như một phép lịch sự tối thiểu. Ví dụ, khi bắt đầu ca làm, hãy nói「おはようございます」với tất cả mọi người trong nhóm, và khi tan ca đừng quên「お疲れさまでした」.

Dùng kính ngữ khi nói với cấp trên hoặc người lạ

Trong xưởng, khi nói với quản lý:

• 確認していただけますか。
  Anh/chị có thể xác nhận giúp em được không?

• 少々お待ちいただけますか。
  Xin anh/chị vui lòng chờ một chút.

Luyện nghe và phản xạ trả lời

Trong môi trường làm việc thực tế, tốc độ nói nhanh hơn sách vở. Hãy luyện nghe qua video, radio hoặc app học tiếng Nhật, sau đó thực hành trả lời ngắn gọn, đúng trọng tâm.

Ghi nhớ cụm từ “cứu nguy”

Một số cụm từ nên học thuộc để dùng khi không nghe rõ hoặc chưa hiểu:

• もう一度お願いします。
  Xin vui lòng nói lại một lần nữa.

• それはどういう意味ですか。
  Câu đó nghĩa là gì ạ?

• 少しゆっくり話してください。
  Xin nói chậm lại một chút.

Tiếng Nhật trong môi trường thực tập sinh không chỉ là từ vựng và ngữ pháp sách giáo khoa, mà còn là những câu nói ngắn gọn, sát tình huống, giúp công việc và sinh hoạt trôi chảy. Xưởng yêu cầu sự chính xác và nhanh nhạy, ký túc xá đòi hỏi sự tôn trọng và khéo léo, siêu thị lại cần sự tự tin khi hỏi thông tin và giao dịch.

Việc luyện tập trước những mẫu câu cụ thể, hiểu văn hóa giao tiếp và rèn phản xạ hàng ngày sẽ giúp thực tập sinh không chỉ hoàn thành tốt công việc mà còn xây dựng được mối quan hệ tốt với đồng nghiệp và cộng đồng xung quanh. Khi tiếng Nhật trở thành công cụ quen thuộc, cuộc sống tại Nhật sẽ trở nên dễ dàng hơn, đồng thời mở ra nhiều cơ hội học hỏi và phát triển nghề nghiệp.