Ngữ pháp là nền tảng quan trọng để học tiếng Nhật. Tuy nhiên, khối lượng ngữ pháp phong phú đôi khi khiến người học cảm thấy bối rối. Việc phân loại ngữ pháp theo trình độ và chủ đề giúp người học dễ dàng tập trung vào những gì cần thiết, tối ưu hóa quá trình học tập và áp dụng.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ phân tích cách phân loại ngữ pháp tiếng Nhật, từ trình độ cơ bản đến nâng cao, kèm theo các chủ đề cụ thể. Phần "Chuyên gia" sẽ mang đến góc nhìn từ những người có kinh nghiệm học và giảng dạy tiếng Nhật, cùng những lời khuyên thiết thực.

1. Phân loại ngữ pháp tiếng Nhật theo trình độ

a. Trình độ N5 (Sơ cấp)

Ngữ pháp ở cấp độ này tập trung vào cấu trúc cơ bản, phục vụ các tình huống giao tiếp hàng ngày đơn giản.

• Câu khẳng định và phủ định

  • Danh từ:
    • Khẳng định: これは本です (Đây là sách).
    • Phủ định: これは本じゃないです (Đây không phải là sách).
  • Động từ:
    • Khẳng định: 食べます (Tôi ăn).
    • Phủ định: 食べません (Tôi không ăn).

• Câu hỏi

  • Câu hỏi đơn giản:
    • これは何ですか？(Đây là gì?)
  • Câu hỏi với từ để hỏi:
    • どこに行きますか？(Bạn đi đâu?)

• Mẫu câu thời gian

  • 今、何時ですか？(Bây giờ là mấy giờ?)
  • 毎朝６時に起きます (Mỗi sáng tôi dậy lúc 6 giờ).

Ví dụ thực tế:
Người mới học thường gặp khó khăn khi tạo câu đơn giản. Ví dụ, khi đi mua sắm tại Nhật, bạn có thể cần nói:

• これをください (Hãy cho tôi cái này).
• いくらですか？(Bao nhiêu tiền?).

b. Trình độ N4 (Sơ trung cấp)

Ngữ pháp N4 tập trung vào việc mở rộng mẫu câu và làm quen với các dạng biểu đạt phức tạp hơn.

• Mệnh đề phụ

  • Cách nói lý do:
    • 雨が降っているから、出かけません (Vì trời đang mưa nên tôi không ra ngoài).

• Thể khả năng

  • 漢字を読むことができます (Tôi có thể đọc kanji).

• Mẫu câu diễn đạt dự định

  • 日本に行くつもりです (Tôi định đi Nhật).

Ví dụ thực tế:
Khi đi phỏng vấn việc làm tại Nhật, bạn có thể cần nói:

• 私はベトナムから来ました (Tôi đến từ Việt Nam).
• 将来、日本の会社で働きたいです (Tôi muốn làm việc tại công ty Nhật trong tương lai).

c. Trình độ N3 (Trung cấp)

Ở cấp độ này, người học tập trung vào ngữ pháp phục vụ công việc và giao tiếp chuyên sâu.

• Mẫu câu biểu đạt cảm xúc

  • ～と思う: 日本の文化は面白いと思います (Tôi nghĩ văn hóa Nhật Bản rất thú vị).

• Thể bị động và sai khiến

  • 子供に宿題をさせます (Tôi bắt con làm bài tập).

• Ngữ pháp chỉ sự giả định

  • もし雨が降ったら、試合は中止になります (Nếu trời mưa, trận đấu sẽ bị hoãn).

d. Trình độ N2 và N1 (Cao cấp)

Ngữ pháp nâng cao bao gồm các cấu trúc diễn đạt ý nghĩa phức tạp, thường xuất hiện trong các tài liệu học thuật hoặc công việc.

• Ngữ pháp liên quan đến ý kiến và phán đoán

  • ～に違いない: 彼は忙しいに違いない (Chắc chắn anh ấy bận).

• Cách nói tôn kính

  • 社長がおっしゃったことを確認します (Tôi sẽ xác nhận lại những gì giám đốc đã nói).

Ví dụ thực tế:
Khi viết email trong công việc, bạn có thể cần sử dụng:

• お忙しいところ恐縮ですが、ご確認いただけますでしょうか？(Xin lỗi làm phiền lúc bận rộn, nhưng mong anh/chị xác nhận giúp).

2. Phân loại ngữ pháp theo chủ đề

a. Ngữ pháp trong giao tiếp hàng ngày

• Dùng trong mua sắm:

  • いくらですか？(Cái này bao nhiêu tiền?)
  • 試着してもいいですか？(Tôi có thể thử được không?)

• Dùng khi hỏi đường:

  • 駅はどこですか？(Ga tàu ở đâu?)
  • まっすぐ行って、右に曲がってください (Đi thẳng và rẽ phải).

b. Ngữ pháp trong công việc

• Lời nói tôn kính:

  • 課長はまだいらっしゃいますか？(Trưởng phòng vẫn còn ở đây chứ?)

• Dùng trong trình bày:

  • このグラフをご覧ください (Xin hãy xem biểu đồ này).

c. Ngữ pháp học thuật

• Cách trình bày lý luận:

  • ～によって: 人々の意識は教育によって変わる (Ý thức của con người thay đổi nhờ giáo dục).

• Diễn đạt sự so sánh:

  • ～ほど: 最近は若い人ほどスマホを使う (Dạo gần đây người trẻ sử dụng điện thoại thông minh nhiều hơn).

3. Phương pháp học ngữ pháp hiệu quả

a. Tập trung vào ngữ cảnh

Thay vì học từng cấu trúc riêng lẻ, hãy học trong ngữ cảnh cụ thể để hiểu rõ cách áp dụng.

Ví dụ:
Khi học mẫu câu "～てみる" (thử làm gì đó), bạn có thể thử tạo câu như:

• 日本料理を作ってみます (Tôi sẽ thử làm món ăn Nhật).

b. Ôn tập và ứng dụng thực tiễn

• Ghi chú các cấu trúc hay gặp trong khi xem phim hoặc đọc sách.
• Thực hành nói hoặc viết lại những câu bạn học được.

c. Sử dụng công cụ học tập hiện đại

Các ứng dụng như Anki, Quizlet giúp tạo thẻ từ vựng và cấu trúc ngữ pháp để ôn luyện hàng ngày.

Chuyên gia nói gì về việc học ngữ pháp tiếng Nhật?

Tsukasa Yamamoto - Giảng viên tiếng Nhật với 10 năm kinh nghiệm:

“Học ngữ pháp tiếng Nhật không chỉ là học cấu trúc, mà còn là hiểu cách áp dụng nó trong các tình huống thực tế. Người học nên chú trọng vào ngữ cảnh và luyện tập qua giao tiếp để ngữ pháp trở nên tự nhiên hơn.”

Nguyễn Minh Anh - Người đạt chứng chỉ N1 JLPT chia sẻ:

“Tôi từng gặp khó khăn khi học ngữ pháp ở trình độ cao. Bí quyết của tôi là luôn ghi chú cấu trúc mình chưa quen và sử dụng chúng khi giao tiếp hoặc viết nhật ký. Việc sử dụng chủ đề như công việc hay cuộc sống hàng ngày giúp tôi nhớ lâu hơn.”

Việc phân loại ngữ pháp theo trình độ và chủ đề không chỉ giúp người học dễ dàng tiếp cận mà còn hỗ trợ quá trình học tập có hệ thống hơn. Từ ngữ pháp cơ bản của N5 đến những cấu trúc phức tạp ở trình độ N1, mỗi bước đi đều cần sự kiên trì và thực hành. Hãy bắt đầu từ những gì bạn thấy gần gũi nhất và tiến bộ dần qua từng cấp độ!